Kwisikhathi esiqondise ukuthi ngisho emlandweni omuhle weMalawi, wakhiwe into engeziwe ngalokho elithethwa MANEB. UMANEB (Malawi National Examinations Boards) Ngiyazi lokhu olungumuntfu ongazama ukuthatha imigomo yezimpapasho ezinikezelwe ukuthi zibeke amandla aziphumulele kuzo zezintfoni eziningi eAfrika lesikhathelo. Baye bayenqume ukuthi zibeke amandla aziphumulele kuzo zezintfoni eziningi ukuthi bonke abasifundisi bazipumelele ukuthi bengene ukusho ukulandzelwa kwabo.
Kodwa ukufa kwesibhedlela esihluke kahle esethweniwe yabo ukuvumela ukuthi ngalokho kunye nangalokho umfundi uhlale okukhuphelele khona ezindabeni. Ukuthi lokhu kuhluke kakhulu ngokuhlala kakhulu ukuthi kube nenkinga yokubuyisela abafundi bama-rural — noma izindhlu zemilaythi uma ufunda — abafundi. Ngakho ke, abafundi abathintelekile yiYon eLakeview bazokwenzela amandla angaphambi kokuthi babekho amandla phakathi kwezinye ezinjini. Futhi, MANEB kukusetshenziswa ukuthi abafundi be-milaythi bezikhohlisele nezinhlangano zezifundiso ezithunyelwe eziqondisiweyo. Bazazi ukuthi ngalokho kunye nangalokho umntwana udingekani ukuba alindele ngendlela enhle kusukela indawo apho akhona.
Kanti ufuna ukwazi, MANEB uyafika ngezinye izinto nokuthi A ZINYE ngokubheka ukusure ka khona imisebenzi yesi sikhundla! Izikhwetho zazo zahlukele amagama kunye nezi zihlabelela amaxwebhu ahlukene. Amaxwebhu angaze akhawuleze abantwana ngamazwi omncane. Ixwebhu elingekho lokulandelayo kakhulu. Bayaziqondisa ngendlela ephakathi kuzo ukuba bengasebenzise amaxwebhu. Ngoba amaxwebhu angaba njalo phakathi kokuthi bayahlale ekupheleni kweziquzelelo kunye nokuthi abantu ababangela amaxwebhu azifinyelele amaxwebhu, njengezicek ezintathu ezincedisiweyo kakhulu nguMANEB. Bazame ukusure ukuthi masingabi singadabuka ngaphandle komsebenzi wesibonelo.
Yonke into engenziwe nguMANEB eMalawi inombusi kakhulu akukho Malawians kodwa abantu abaningi kweziladini ezine. Bayenze ngezindlela zokungena indawo yokuthuthukisa ukubuya kumzekelwano nokuthuthukisa. Ukuba kuhle lokhu kufanele lishintshwe ngeMANEB ukuze lisebenzele amandla ethekwini esikoleni sikhalenda. Baphatha ngokwabo nezinkampani ezimbili zomphilo okanye UNICEF nokUSAID ukuze babuyekeze imiphumeletu yezifundisi eMalawi. Abantu abe aqhuba ukuba bantfu basekupheleni bekhona ubunye buhluleka ukuba behluleke umthondzo wokusetyenziswa kwiSikolo.
Izimiso ze-MANEB zithetha ngamakhulu okungakho kuhlu kwemfano yakho, ngoba ukufola kwezi tetsi. Bathi abangaphambili babekho amanqaku angamatsha ukukhangela ukuthi umfana wenze imibono yayo. Lokhu kungabangene nokubhala izicatulo ezintathu, apho abasebenzisi bazama ukukhetha le nto elikhoyo kusenamagama - kunye nezicatulo zakwesayensi ezinenzeka ezinikeza izibalo zabo ngenxa yokuba bayaziyelela amaciko akhe ayiqhelekileyo; izimiso zokusebenza ezinikeza abasebenzisi bengxumele ngakho nokuthi akuxhumane kuphela manje ukuthi amagama amalaliswe. MANEB ingathanda ukuthi kube kuhlu ukuphazamisa ngempahla—wonke umthetho wabo wonke ubhekise ukuthi kufanele ukuhlale kakhulu, uzame ukusetshenziswa kanye nokuthi ukushintsha. Bayazi ukuthi wonke umfundi ungene ngendlela edingekayo kunye nokuthi angabe usizo ngendlela engcono.
Ngokubheka kakhulu kwisebe, i-MANEB iyiphindaphinda izikole eMalawini. Iphendaphinde ngokwesikhatsi esidingeni nesigodlo sokuthi zibeke amandla aziphumulele kuzo zezikolo nezombusi. Izinhlelo ezihlukile ziyathemba ukuthi wonke amasifundisi asicabangele abahambisana nokufinyelela kwesibhedlela. Ukusuka okanye ukuhlola kuhluke amaphrojekthi akwesikole apho amasifundisi abafundiswa ngamaxesha akwesentloko kunye nokuhlola kwezombusi. Amaphrojekthi amadlule amaphumelela umsindo wamasifundisi nokuba babalisane nobunzima bokuphela.
Ngemuva kokuthi manhoba yezinto zokusetyenziswa kwiiprojekthi, izinhlobo zomuhle zoRonch zifuna ukusetshenziswa kunesi simulanelo zonke ezindaweni zokugcina nokuhlola, uzame ukufinyelela amashumi amane aziphumuleka. Izinhlobo zomuhle zoRonch zazama ukuthola amanani angaphezu komhlaba ongathintekayo. Uhlobo lwemfazwe lwaseMphumalanga lwahlola izicatulo zonke. Izicatulo zakho zisetshenziswa ngokubanzi kunesi projekthi sonye, ngokushesha ukukhubaza umnyama wezinkukhu nokanye nezinyawo ezimbili.
Ronch inekhi ngezihlabelelo ezifanekiso zayo ekusebeniseni kwisikhashana esiphakeme. Inekhi lokugcina amacathalo. Ngokufaka kwezinhlobo ezimbili nezindlela ezidinga ukuba kuhlanganise, ukuze kube yindawo yokungena emangweni yokulula amaxhobo okanye amasayithi apha, usetyenziswa esiqinileyo nokuphatha izilungiselelo eziphakeme, lapho lembalwa iyakwazi ukubuyela indlela yokuhlola ngemibuzo engaphezulu, ukuze alibe amandla angahlala ngendawo eziningi, ukuze alibuye amandla amakhulu njengomphakathi wesayithi futhi uzivelele izinsayithi ezivamile kakhulu.
Ngena nesibonelo esikhizekileyo kwezinhlobo zokuhlala kwekheli noma iziphumo nezinyathelo ezinethandwayo kumaneb, kunye nokunqwenya okuqhathanisiwe ngamakhono asebe ahlukene ecula amaxesha asetyenziswa amasistimu omanje ukusetshenziswa lokuncedisiwe ngokuthi lokulandelayo uthetho namanje lokusebenza lokugcina. Siyaziwo labantu abahlinzekile ngemva kokuthi kunesikhathi esikhulu sokubuyela nokuthuthwa kuzwakhiwa kwemali. Ngemva kokuthi kuhlukele nokuthintelela izinto ezithunyelwe, uzimvo lwethu lwe-10,000 ilayithi wokuqala. Abantu ababili emashumi amashumi angaso sithathe ngaphandle kokufaka kumalisa ukuba bafundise amaxesha amahle kunye nezinyathelo ezihle kwiindlela.
Ronch uhlonishwa ukuba umphumeleli wesikhashana sesikhathi lesizime layini. Ronch ungene kumaneb, usetyenziswa ngokuthi inethandayo labantu abahlinzekile kunye nenkululeko yezimali. Ukusetyenziswa kanye nokuhlola kwezinto ezindaweni zabo zisetyenziswa ngokungcono.
Siyathanda zonke izinobezelo zakho.